JEEP KLUB KALISZ

Poradnik off road - Napędy
Terenowa gałkologia

Opis

Tym co odróżnia klasyczny samochód osobowy od terenówki, to m.in. możliwość załączania i odłączania napędów na poszczególne osie czy koła. Typowe narzędzia manipulacyjne to: sterowanie skrzyni rozdzielacza napędów (popularnie zwanym reduktorem lub terenową skrzynią biegów), sterowanie blokadami dyferencjału w mostach (popularnie zwanymi blokadami mostów) i załączanie kół do osi (popularnie zwanymi sprzęgiełkami).

Skrzynia rozdzielacza napędów

Skrzynia rozdzielacza znajduje się pomiędzy mostami, a skrzynią biegów. Główne jej zadania to sterowanie rozkładem napędów do przedniej lub tylniej osi lub do obu. najczęściej klasyczne auto terenowe umożliwia poprostu odpięcie lub podpięcie przedniego napędu, a napęd na tył pozostaje na stałe zapięty. Podpięcie przedniej osi może być na sztywno (z blokadą) lub przez mechanizm różnicowy (w niektórych modelach reduktorów). Skrzynia rozdzielacza umożliwia też włączenie wolniejszego ale mocniejszego przełożenia dodatkowego (reduktora). Oczywiście nie wszystkie samochody mają wszystkie z ww. opcji i nie tak samo rozwiązane, w szczególności wiele opcji załącza się parami w "pakiecie", część przełączeń można dokonywać podczas jazdy, część wymaga postoju auta. Odpowiednie ustawienie reduktora daje nam dodatkowe możliwości w terenie. Należy też zauważyć że nie wszystkie opcje włączonych napędów można użytkować na wszystkich nawierzchniach - szczególnie dotyczy to blokady międzyosiowej, której nie wolno używać na asfalcie i innych nawierzchniach utwardzonych. Po włączeniu opcji rozdzielacza z blokadą międzyosiową mamy zapaloną kontrolkę (Part-time, 4x4 itp) i należy zaraz po wjeździe na "twarde" (a najlepiej przed) ją wyłączyć. Niektóre skrzynie rozdzielacza posiadają dodatkowe pozycje pracy, w szczególności sterowanie wyjściem mocy na wyciagarkę itp.

Blokady mostów

Blokada mostu umożliwia zwarcie na sztywno koła lewego z prawym. Przy klasycznym mechanizmie różnicowym 'ciągnie' to koło które ma więcej luzu, co umożliwia skręcanie samochodu na twardej nawierzchni (koła robią różną drogę, a mechanizm różnicowy to wyrównuje). Podczas jazdy w terenie zdarza się na przykład przechył który powoduje że mamy jedno koło w powietrzu, co powoduje że cały napęd jest na nie przekazywany (bo ono ma lżejszą pracę). Tu z pomocą przychodzi blokada, która rozkłada napęd naraz na oba koła. Jeśli Wasz samochód jest wyposażony w blokadę mostu to musicie również zwrócić uwagę, że z załączoną blokadą nie jeździmy po utwardzonych nawierzchniach. Oczywiście auto ma 2 mosty, więc możecie posiadać również dwie blokady.
Występują również automatyczne blokady mostów działające na zasadzie ograniczonego poślizgu, popularnie zwanych szperą lub lsd (limited slip differential). Nie wymagają one obsługi podczas jazdy, ale są też mniej skuteczne niż te pełne.

Sprzęgiełka

Element raczej ułatwiający jazdę poza terenem i mający wpływ na ekonomię jazdy terenówką. Są to mechaniczne sprzęgiełka w piastach kół przednich umożliwiające odpięcie koła od wału napędowego. Dzięki temu nie jest on napędzany, a koła mogą się swobodnie obracać bez oporów mechanizmu różnicowego, wału napędowego itp. Dlaczego tu o tym wspominam, ano jadąc w teren nie zapomnijmy ich przełączyć ;)

Użytkowanie

Dołączanie przodu

Właściwie tu sprawa jest prosta, jeśli Wasze auto umożliwia jazdę z napędem na 4 koła również po twardej nawierzchni to możecie tego używać nonstop. Uwaga: w niektórych autach załączenie przodu możliwe jest tylko z blokadą międzyosiową! Musimy się wtedy trzymać ograniczeń jak poniżej.

Blokada międzyosiowa

W sumie jej obsługa sprowadza się do: włączamy w terenie/piasku/śniegu/błocie/lodzie, wyłączamy na asfalcie i innych twardych nawierzchniach. Jest ona najbardziej tolerancyjna jeśli chodzi o zwlekanie w wyłączaniem, wjazd na kawałek asfaltu, zrobienie nim po prostej 200m i zjazd w teren nie wymaga właściwie wyłączania tej blokady.

Blokada tylnego mostu

Podobnie jak w przypadku blokady międzyosiowej, włączamy w terenie, wyłączamy na "twardym". Co prawda tylne koła nie są skrętne i różnica drogi na kołach nie jest taka jak z przodu, ale warto czasami wyłączyć gdy nie jest niezbędna, szczególnie gdy przed nami jest np spora manewrówka i ostre zakręty (szczególnie do tyłu, gdzie jedno koło wręcz stoi, a drugie się kręci). Załączona blokada tylnego mostu może również ograniczyć zwrotność auta, wywołując efekt podsterowności (tylne wewnętrzne koło wyrzuca auto z łuku na zewnątrz).

Blokada przedniego mostu

Włączamy gdy jest to niezbędne, koła przednie są skrętne i wykonywanie manewrów z załączoną przednią blokadą jest dużo trudniejsze niż normalnie. Na zniwelowanie różnicy drogi potrzeba bardzo śliskiej nawierzchni, więc lód, dno rzeki, łata błota. Załączyć również można podczas pokonywania prostych (w sensie liniowych) ale wymagających dobrej przyczepności odcinków, np stromego piaszczystego podjazdu. Tak samo jak w przypadku wcześniejszych blokad: nie używamy nigdy na twardym, w przypadku tej blokady, to naprawdę nigdy.